تست پتانسیل برانگیخته دیداری (VEP) یا نوار عصب چشم یک آزمایش غیرتهاجمی است که در آن پاسخ سیستم بینایی به تحریک های چشمی مانند الگوهای شطرنجی متناوب روی صفحه کامپیوتر ثبت و تحلیل می شود. در این مقاله، قصد داریم به بررسی روش انجام، نتایج و تفسیر تست VEP و همچنین، به معرفی مرکز تخصصی نوار عصب ویستان بپردازیم.
ویستان یکی از بهترین مراکز انجام نوار عصب چشم و سایر آزمایشات الکتروفیزیولوژی است که با داشتن تجهیزات پیشرفته، پزشکان متخصص و کادر مجرب، خدمات با کیفیت و با قیمت مناسب به بیماران ارائه می دهد.
فهرست مطالب
نوار عصب چشم (vep) چیست؟
نوار عصب چشم یک آزمایش غیرتهاجمی است که سیگنال های الکتریکی را که قشر بینایی مغز در پاسخ به تحریک دیداری تولید می کند، اندازه گیری و ارزیابی می کند.
این آزمایش می تواند به تشخیص و پیگیری برخی از بیماری های عصبی که بر مسیرهای بینایی یا قشر بینایی مغز تاثیر می گذارند، کمک کند. مثلا، مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری است که باعث آسیب به غلاف میلین اطراف مسیرهای بینایی می شود و می تواند با نوار عصب چشم تشخیص داده شود.
برای انجام این آزمایش، بیمار باید به یک صفحه شطرنجی نگاه کند که به طور متناوب رنگ عوض می کند. سپس، الکترودهایی که به سر بیمار متصل هستند، واکنش های عصبی را که در قشر بینایی مغز رخ می دهند، ثبت و نمایش می دهند. این واکنش ها می توانند نشان دهند که سیگنال های بینایی چقدر سریع و کارآمد به مغز می رسند.
این آزمایش معمولا در مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه انجام می شود و دردناک نیست. بیمار باید قبل از آزمایش موهای خود را بشوید و از مواد شیمیایی روی سر خود خودداری کنید. همچنین باید خواب کافی داشته باشید و از مصرف داروهایی که باعث خواب آلودگی یا گیجی می شوند، پرهیز کنید. همچنین، اگر عینک دارید، باید عینک خود را همراه خود بیاورید. اگر مبتلا به کاتاراکت یا گلوکوم هستید، باید به پزشک یا تکنسین اطلاع دهید.
بیشتر بدانید: بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران کیست؟
تفسیر تست vep چگونه می باشد؟
نوار عصب چشم یا VEP یک آزمایش است که واکنش های الکتریکی قشر بینایی مغز را در پاسخ به تحریک های دیداری اندازه گیری و تحلیل می کند. این آزمایش به پزشک امکان می دهد تا مسیرهای بینایی و قشر پشت سری را ارزیابی کند و بیماری های مختلفی از مغز و اعصاب را شناسایی کند.
برای تفسیر تست vep ، پزشک به دو پارامتر اصلی توجه می کند:
زمان رسیدن سیگنال به قشر پشت سر (latency)
این پارامتر نشان می دهد که چقدر زمان طول می کشد تا سیگنال دیداری از چشم به مغز برسد. این تایم عمدتا بین ۹۰ تا ۱۲۰ میلی ثانیه می باشد. اگر این زمان بیشتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از آسیب یا التهاب عصب بینایی باشد.
شکل و اندازه پاسخ (amplitude)
این پارامتر نشان می دهد که چقدر سیگنال دیداری قوی و واضح است. این اندازه معمولا بین ۵ تا ۲۰ میکروولت است. اگر این اندازه کمتر از حد طبیعی باشد، ممکن است نشانه ای از ضعف یا آتروفی عصب بینایی باشد.
پزشک با تفسیر تست vep با مقادیر نرمال و با توجه به علائم و شرایط بیمار، می تواند تشخیص دقیقی از وضعیت عصب بینایی ارائه دهد.
بیشتر بدانید: نوار عصب و عضله در منزل | 4 نکته برای انتخاب بهترین کلینیک!!
چه عواملی در تفسیر تست vep تاثیر دارند؟
تفسیر تست vep بستگی به چند عامل دارد، از جمله:
- نوع و شدت تحریک دیداری که برای بیمار انتخاب شده است.
- وضعیت بینایی بیمار، مانند وجود عینک، کاتاراکت، گلوکوم و غیره.
- سن، جنسیت و قومیت بیمار، که می توانند بر زمان رسیدن و شدت پاسخ تاثیر بگذارند.
- وجود بیماری های عصبی یا سیستمیک که ممکن است بر عملکرد مسیر بینایی یا قشر بینایی مغز اثر داشته باشند، مانند مولتیپل اسکلروزیس، آتروفی عصب چشم، تومورهای مغزی و …
پزشک با توجه به این عوامل و مقایسه نتایج تفسیر تست vep با معیارهای نرمال و همچنین با معاینه بالینی و تصویربرداری از مغز و چشم بیمار، می تواند تشخیص دقیق تری از وضعیت عصب بینایی و قشر بینایی مغز بیمار داشته باشد.
با تفسیر تست vep چه بیماری هایی قابل تشخیص هستند؟
با تفسیر تست vep پزشک می تواند بیماری های مختلفی را که بر مسیرهای بینایی یا قشر بینایی مغز تاثیر می گذارند، تشخیص دهد. برخی از این بیماری ها عبارتند از:
اسکلروز چندگانه (MS)
این بیماری باعث آسیب به لایه محافظ (غلاف میلین) اطراف سلول های عصبی در مغز و ستون فقرات می شود که باعث کند شدن یا قطع شدن انتقال سیگنال های عصبی می شود. پزشک با تفسیر تست vep می تواند تشخیص دهد که آیا عصب بینایی دچار التهاب گذرا (نورآپاتی) شده است یا خیر.
آتروفی عصب چشم
این بیماری باعث ضعف و کاهش قطر عصب چشم می شود که منجر به کاهش بینایی و دید رنگ ها می شود. پزشک معالج می تواند با تفسیر تست vep تشخیص دهد که آتروفی عصب چشم به صورت خودبودار (primary) است یا ناشی از ضایعات دستگاه عصب (secondary) است.
تومورهای قسمت جلوی مغز
این بخش شامل هیپوفیز، هیپوتالاموس، غده پینئال و سایر بافت های هم جوار است. تومورهای این قسمت ممکن است فشار به عصب بینایی وارد کنند و باعث کاهش بینایی، دید دوگانه، دید تار و دید حلقوی شوند. تست vep می تواند در تشخیص و پیگیری درمان تومورهای قسمت جلوی مغز کاربردی باشد.
آمبلیوپی یا تنبلی چشم
این حالت یکی از شایع ترین اختلالات بینایی در کودکان است که در آن یک یا هر دو چشم به درستی توسعه نمی یابند و بینایی ضعیف می شوند. پزشکان با تفسیر تست vep آمبلیوپی را تشخیص دهند.
بیشتر بدانید: هزینه نوار عصب و عضله چشم با بیمه آتیه سازان
بیشتر بدانید: هزینه نوار عصب و عضله چشم با بیمه نوین
چه شکل موج هایی در تست vep طبیعی و چه شکل موج هایی نشان دهنده اختلال هستند؟
شکل موج های تست vep می توانند بر اساس شکل، زمان رسیدن و شدت پاسخ های الکتریکی قشر بینایی مغز به تحریک های دیداری متفاوت باشند. برخی از شکل موج های معمول در تفسیر تست vep عبارتند از:
موج مربعی
یک موج با دو سطح ولتاژ متفاوت که به صورت متناوب تغییر می کند. این موج معمولا برای تحریک دیداری با الگوهای شطرنجی متناوب استفاده می شود.
موج سینوسی
یک موج با شکل منحنی که به صورت متناوب بالا و پایین می رود. این موج معمولا برای تحریک دیداری با الگوهای سینوسی متناوب استفاده می شود.
موج پالسی
موج پالسی با شکل مثلثی یا نوک تیز که به صورت متناوب ظاهر می شود. این موج معمولا برای تحریک دیداری با نورهای فلش یا چراغ چشمک زن استفاده می شود.
شکل موج های طبیعی در تفسیر تست vep معمولا شامل سه پیک اصلی هستند که به آنها P100، N75 و P50 گفته می شود. این پیک ها نشان دهنده زمان رسیدن پاسخ های الکتریکی به تحریک های دیداری هستند.
P10 یک پیک مثبت است که حدود ۱۰۰ میلی ثانیه پس از تحریک رخ می دهد.
N75 یک پیک منفی است که حدود ۷۵ میلی ثانیه پس از تحریک رخ می دهد.
P50 یک پیک مثبت است که حدود ۵۰ میلی ثانیه پس از تحریک رخ می دهد.
شکل موج های ناهنجار در تفسیر تست vep می توانند نشان دهنده اختلالات مختلف در مسیر بینایی یا قشر بینایی مغز باشند. برخی از شکل موج های ناهنجار عبارتند از:
افزایش زمان رسیدن پاسخ ها
این نشان می دهد که سیگنال های بینایی با تاخیر به مغز می رسند. این ممکن است ناشی از آسیب به غلاف میلین اطراف مسیرهای بینایی باشد که در بیماری هایی مانند مولتیپل اسکلروزیس رخ می دهد.
کاهش شدت پاسخ ها
این نشان می دهد که سیگنال های بینایی با ضعف به مغز می رسند. این ممکن است ناشی از آسیب به عصب چشم یا قشر بینایی مغز باشد که در بیماری هایی مانند آتروفی عصب چشم، تومورهای مغزی یا التهاب عصب بینایی رخ می دهد.
ناهماهنگی بین چشم ها
این موضوع به این معناست که سیگنال های بینایی از چشم های مختلف با تفاوت به مغز می رسند. این ممکن است ناشی از مشکلات در کیاسم بینایی یا دستگاه بینایی باشد که در بیماری هایی مانند آمبلیوپی یا تنبلی چشم رخ می دهد.
بیشتر بدانید: نوار عصب و عضله چشم با بیمه تکمیلی چگونه است؟
فرآیند گرفتن نوار عصب چشم
فرآیند گرفتن نوار عصب چشم یا تست vep به این صورت است:
- شما روی یک صندلی راحت در یک اتاق تاریک می نشینید و به یک صفحه نمایش که الگوهای دیداری متناوب را نشان می دهد، نگاه می کنید.
- پزشک یا تکنسین چند الکترود را به پوست سر شما متصل می کند. این الکترودها پاسخ های الکتریکی قشر بینایی مغز شما را ثبت و نمایش می دهند.
- شما باید به صفحه نمایش خیره شوید و چشم های خود را نگه دارید. ممکن است از شما خواسته شود که چشم های خود را ببندید یا باز کنید.
- این آزمایش معمولا در مدت ۱۵ تا ۳۰ دقیقه انجام می شود و دردناک نیست.
- پس از اتمام آزمایش، الکترودها جدا می شوند و شما می توانید به فعالیت های عادی خود بازگردید.
علت آسیب عصب بینایی چیست
عصب بینایی چشم یکی از اجزای مهم سیستم بینایی است که سیگنال های دیداری را از شبکیه چشم به مغز منتقل می کند. اگر این عصب دچار آسیب شود، ممکن است بینایی شخص کاهش یابد یا از دست برود. علت آسیب عصب بینایی می تواند مسائل مختلفی باشد، از جمله:
- ضربه به سر یا چشم که ممکن است باعث شکستگی، خونریزی، فشار یا آسیب مستقیم به عصب بینایی شود.
- سکته مغزی که ممکن است باعث قطع خون رسانی به عصب بینایی یا قشر بینایی مغز شود.
- دیابت که ممکن است باعث آسیب به شبکیه چشم یا رگ های خونی عصب بینایی شود.
- بیماری گلوکوم که ممکن است باعث افزایش فشار درون چشم و فشار به عصب بینایی شود.
درمان آسیب عصب بینایی چگونه می باشد
درمان آسیب عصب بینایی بستگی به علت و شدت آسیب دارد. برخی از روش های درمانی عبارتند از:
دارو
برای کاهش التهاب، درد، فشار یا عفونت عصب بینایی، ممکن است داروهایی مانند استروئیدها، ضد التهاب ها، ضد فشار یا آنتی بیوتیک ها تجویز شوند.
جراحی
برای برطرف کردن فشار، آسیب یا تومورهایی که عصب بینایی را مختل می کنند، ممکن است نیاز به جراحی باشد. جراحی می تواند شامل برداشتن تومور، ترمیم عصب، کاهش فشار یا ایجاد شنت برای خروج مایع اضافی باشد.
تجویز عینک یا لنز
برای بهبود بینایی در مواردی که عصب بینایی کاملا آسیب ندیده باشد، ممکن است نیاز به استفاده از عینک یا لنز باشد. این می تواند شامل عینک های تصحیح کننده، عینک های بزرگ نمایی، عینک های رنگی یا عینک های کمکی باشد.
تمرینات چشم
جهت تقویت عضلات چشم و افزایش هماهنگی بین چشم ها، ممکن است تمرینات چشم توصیه شوند. این تمرینات می توانند شامل حرکات چشم، تمرکز بر روی اشیا نزدیک و دور، تغییر فوکوس یا دنبال کردن اشیا متحرک باشند.
سایر روش ها
برای کمک به بیماران با آسیب عصب بینایی، ممکن است از سایر روش هایی مانند تراپی نور، تحریک الکتریکی، تزریق سلول بنیادی، تراپی ژنی یا پروتز عصب بینایی استفاده شود. این روش ها هنوز در مراحل تحقیق و توسعه هستند و نیاز به بررسی های بیشتری دارند.
چه مزایا و معایبی در تست vep وجود دارند؟
تست vep یک تست الکتروفیزیولوژی است که پاسخ سیستم بینایی به تحریک های دیداری را ثبت و تحلیل می کند. این تست می تواند در تشخیص و پیگیری بیماری های مختلف مرتبط با عصب بینایی یا قشر بینایی مغز کاربرد داشته باشد. اما همچنین ممکن است با برخی مزایا و معایبی همراه باشد. برخی از این مزایا و محدودیت ها عبارتند از:
مزایای تست vep به شرح زیر می باشد:
- تست vep یک تست غیرتهاجمی و دردناک نیست و نیازی به تزریق ماده رنگی یا نگهداری سر بیمار ثابت ندارد.
- نوار عصب چشم یک تست ارزان تر و سریع تر از MRI مغز است و حتی در برخی موارد حساسیت بیشتری دارد، مانند بررسی آسیب های اولیه به ساقه مغز
- تفسیر تست vep می تواند در بررسی بینایی کودکان و بزرگسالانی که نمی توانند تابلوی بینایی سنجی را بخوانند یا به آن واکنش نشان ندهند، استفاده شود.
- تفسیر تست vep می تواند در ارزیابی و اندازه گیری اثربخشی درمان های مختلف برای بیماری های عصب بینایی یا قشر بینایی مغز کاربرد داشته باشد.
معایب تست vep عبارتند از:
- تفسیر تست vep ممکن است تحت تثیر چند عامل قرار بگیرد که این عوامل ممکن است باعث تغییر در شکل، زمان رسیدن و شدت پاسخ ها شوند و نیاز به تفسیر تست vep دقیق و با احتیاط داشته باشند.
- تست vep یک تست کیفی است و نمی تواند میزان بینایی یا دید رنگ های بیمار را اندازه گیری کند . برای این منظور، نیاز به آزمایش های دیگری است.
- تفسیر تست vep ممکن است در برخی موارد نتایج غیرقابل اعتماد یا مبهمی داشته باشد. در این موارد، نیاز به تکرار تست یا استفاده از روش های دیگری مانند EEG یا ERP دارد.
تفاوت تست vep با برخی تست های عصبی
تست vep یکی از روش های الکتروفیزیولوژی است که با استفاده از الکترودهایی روی سر، پاسخ سیستم بینایی به تحریک های چشمی را ثبت و تحلیل می کند. این تست می تواند برای ارزیابی عملکرد عصب بینایی و قشر پشت سر کاربرد داشته باشد و بیماری های مختلف مغز و اعصاب را تشخیص دهد.
تست های عصبی دیگری که می توان با تست vep مقایسه کرد عبارتند از:
تست پتانسیل برانگیخته شنوایی (AEP) که با استفاده از الکترودهایی روی سر، پاسخ سیستم شنوایی به تحریک های صوتی را ثبت و تحلیل می کند. این تست می تواند عملکرد عصب شنوایی و قشر شنوایی را ثبت کند و بیماری های مختلف مغز و اعصاب را تشخیص دهد.
تست پتانسیل برانگیخته حسی (SEP) که با استفاده از الکترودهایی روی سر، پاسخ سیستم حسی به تحریک های الکتریکی روی اندام ها را ثبت و تحلیل می کند. این تست می تواند عملکرد عصب های حسی و قشر حسی را ارزیابی کند و در تشخیص بیماری های مختلف مغز و اعصاب کاربرد دارد.
تست الکترومیوگرافی (EMG) که با استفاده از سوزن هایی که در عضلات قرار می گیرند، فعالیت الکتریکی عضلات را ثبت و تحلیل می کند. این تست می تواند عملکرد عصب های حرکتی و عضلات را ارزیابی کند و بیماری های مختلف عصب و عضله را تشخیص دهد.
تفاوت اصلی تست vep با تست های عصبی دیگر این است که تست vep به بررسی سیستم بینایی تخصص دارد و می تواند بیماری هایی را تشخیص دهد که بر عصب بینایی یا مسیر بینایی تاثیر می گذارند.
تست های عصبی دیگر به بررسی سیستم های شنوایی، حسی، حرکتی و عضلانی تخصص دارند و می توانند بیماری هایی را تشخیص دهند که بر عصب های مربوطه یا مسیر های مربوطه تاثیر می گذارند.
بهترین مرکز تفسیر تست vep
اگر پزشک متخصص برای تشخیص بهتر و انتخاب روش درمانی مناسب، نیاز به تفسیر تست vep داشته باشد، باید برای گرفتن این تست به یک مرکز تخصصی مراجعه کنید تا در روند تست شما هیچ مشکلی پیش نیاید.
ویژگی هایی که یک مرکز خوب برای انجام این تست دارد، به شرح زیر می باشد:
- داشتن پزشکان متخصص و مجرب در زمینه تفسیر تست vep و تشخیص بیماری های مرتبط با بینایی و نظام عصبی مرکزی
- دارای تجهیزات پیشرفته و مدرن و به روز برای انجام آزمایش نوار عصب چشم با دقت و حساسیت بالا و با رعایت استانداردهای بین المللی
- داشتن محیطی مناسب و آرامش بخش که باعث راحتی و آرامش بیماران در طول درمان شود.
- ارائه تعرفه های مناسب و معقول با توجه به کیفیت و تجهیزات آن
- داشتن ارتباط خوب و مشاوره رایگان با بیماران و پاسخگویی به نیازها و مشکلات آنها
- ارائه امکان نوبت دهی اینترنتی برای رفاه حال بیماران
بر اساس این معیارها، یکی از بهترین مراکز برای تفسیر تست vep ، کلینیک ویستان در تهران است. زیرا این مرکز دارای کادر پزشکی و پرسنل ماهر می باشد که از وسایل نوین و پیشرفته برای انجام نوار عصب چشم بهره می برند و بیماران را با صبر و دقت مشاوره و درمان می کنند.
این مرکز همچنین با بیمه های مختلف قرارداد دارد و فضایی آرام و مناسب برای بیماران ایجاد کرده است.
بیشتر بدانید: قیمت نوار عصب و عضله دست چقدر است؟
بهترین دکتر نوارعصب چشم در تهران
برای انتخاب بهترین دکتر نوار عصب چشم یا تفسیر تست vep در تهران، باید چند عامل را در نظر داشته باشید، مانند:
- سطح تخصص و تجربه دکتر در انجام و تفسیر تست vep
- داشتن مجوزهای لازم و رعایت استانداردهای بهداشتی و فنی در مطب
- برخورداری از تجهیزات و تکنولوژی روز و مطابق با استانداردهای بین المللی
- ارائه خدمات با کیفیت و قیمت مناسب
- قرار گرفتن در مکانی قابل دسترس و مناسب
با توجه به این معیارها، برخی از بهترین دکتر برای تفسیر تست vep یا نوار عصب چشم را در زیر معرفی کرده ایم:
- دکتر مهسا موسوی
- دکتر شبنم رفیع زاده
دکتر مهسا موسوی و دکتر شبنم رفیع زاده، متخصص مغز و اعصاب با سابقه ای درخشان در زمینه انجام نوار عصب چشم و سایر آزمایشات الکتروفیزیولوژی فعالیت می کنند. ایشان دارای مدرک تکمیلی اختلالات حافظه از دانشگاه علوم پزشکی تهران و نماینده پروفسور سمیعی، یکی از برجسته ترین نورولوژیست های جهان، در ایران می باشند.
ایشان می تواند با استفاده از تفسیر تست vep و سایر تست های عصبی، بیماری های مختلف مغز و اعصاب را تشخیص و درمان کنند، و همچنین در زمینه تحریک نبض ترانس کرانیال (TPS) که یک روش نوین و پیشرفته در درمان بیماری آلزایمر است، متخصص هستند.
دکتر شبنم رفیع زاده و دکتر مهسا موسوی در کلینیک ویستان، یک مرکز فوق تخصصی در زمینه انجام نوار عصب چشم و تفسیر تست vep ، مشغول به کارهستند.
سخن پایانی
در این مقاله، ما به معرفی تست vep و کاربردهای آن در تشخیص بیماری های مختلف مغز و اعصاب پرداختیم و گفتیم که که این تست یک روش غیرتهاجمی و موثر است که برای تشخیص عملکرد عصب بینایی و قشر پشت سر را کاربرد دارد و همچنین به نکات مهمی را که پزشک متخصص برای تفسیر تست vep به آن توجه می کند، اشاره کردیم.
در ادامه این مقاله به معرفی کلینیک ویستان که یک مرکز فوق تخصصی در زمینه انجام نوار عصب چشم و تفسیر تست vep است، پرداختیم.
کلینیک ویستان یک مرکز فوق تخصصی در زمینه انجام نوار عصب چشم و سایر آزمایشات الکتروفیزیولوژی است. این مرکز با باتجربه ترین متخصصان مغز و اعصاب، علوم اعصاب، روانشناسی و روانپزشکی، برای ارائه بهترین مراقبت های بیماری برای شما همکاری می کند.
