انواع اختلالات خواب + بهترین دارو برای اختلالات خواب

مشکلات خواب رایج هستند و دلایلی که ما برای خوابیدن مشکل داریم احتمالاً در طول زندگی ما تغییر می کند، به عنوان مثال، بیماری، کار یا بچه دار شدن از دلایل احتمالی آن هستند.

چند شب بی خوابی معمولاً جای نگرانی نیست، اما اگر کمبود خواب شروع به تأثیر بر زندگی روزمره شما کند، می تواند مشکل ساز شود.

خواب چیست؟

خواب یک فرآیند بیولوژیکی پیچیده است. در حالی که خواب هستید، بیهوش هستید، اما عملکرد مغز و بدن شما همچنان فعال است و چندین کار مهم را انجام می دهد تا شما در حین خواب سالم باشید. بنابراین وقتی خواب با کیفیت کافی نداشته باشید، چیزی بیش از احساس خستگی در شما ایجاد می کند. می تواند بر سلامت جسمی و روانی، تفکر و عملکرد روزانه شما تاثیر بگذارد. در مقاله مرکز خواب در مغز مراحل و مکانیسم های خواب به خوبی توضیح داده شده است.

چه چیزی باعث اختلالات خواب می شود؟

عوامل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد اختلالات خواب شوند. این عوامل شامل:

1. شرایطی مانند بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ریوی، اختلالات عصبی و درد که ممکن است تاثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر روی خواب داشته باشند.
2. بیماری‌های روانی مانند افسردگی و اضطراب که می‌توانند خواب را تحت تأثیر قرار داده و به وجود اختلالات خواب منجر می شوند.
3. لرزش بدن در خواب از مهمترین عامل اختلال خواب می باشد برای مطالعه بیشتر به این صفحه مراجعه کنید.
4. مصرف داروها که برخی از آن‌ها ممکن است تاثیرات جانبی روی خواب داشته باشند.
5. عوامل ژنتیکی که به دلایل مختلف ممکن است در ایجاد اختلالات خواب نقش داشته باشند.
6. مصرف کافئین و الکل که می‌توانند تأثیرات منفی بر روی خواب داشته باشند.
7. برنامه‌های نامنظم، مانند کار کردن در شیفت شب که باعث اختلال در الگوی خواب می‌شوند.
8. سن سالخورده. با پیشروی سن، افراد عموماً کمتر خواب می‌برند و زمان کمتری را در مرحله خواب عمیق و آرام می‌گذرانند. همچنین، آنها راحت‌تر بیدار می‌شوند.

انواع اختلالات خواب

اختلالات خواب باعث تخریب الگوهای خواب طبیعی شما می‌شوند. تعداد زیادی از اختلالات خواب وجود دارند که بیش از 80 نوع مختلف را شامل می‌شوند. برخی از انواع اصلی این اختلالات عبارتند از:

بی خوابی

بطور خلاصه ناتوان بودن در خوابیدن یا خواب بودن . این شایع ترین اختلال خواب است.

مشخصه بی خوابی دشواری مداوم در به خواب رفتن یا ماندن در خواب با وجود تمایل به خواب و داشتن زمان کافی برای خواب است. افراد مبتلا به بی خوابی نیز در طول روز دچار خواب آلودگی می شوند و ممکن است در هنگام بیدار بودن در عملکرد مشکل داشته باشند. بی خوابی مزمن زمانی تشخیص داده می شود که فردی حداقل سه بار در هفته به مدت حداقل سه ماه این علائم را داشته باشد. بی خوابی باعث بروز عواملی مثل سرگیجه و خستگی بیش از حد بی حوصلگی در طول روز میشود.

خواب آلودگی بیش از حد

احساس خواب آلودگی بعد از یک شب کم خوابی طبیعی است. اما خواب‌آلودگی بیش از حد در طول روز (EDS) یک اصطلاح پزشکی است که به حالت گیجی شدید که تقریباً هر روز برای حداقل سه ماه رخ می‌دهد، توصیف می‌کند. EDS بیدار ماندن در طول روز را دشوار یا غیرممکن می کند. طیف وسیعی از شرایط پزشکی و روانشناختی می تواند منجر به EDS شود، از جمله آپنه خواب، نارکولپسی، کم کاری تیروئید، درد مزمن، افسردگی و اضطراب.(برای اگاهی از علت استرس مقاله ی احساس استرس و اضطراب را مطالعه کنید) 

آپنه خواب

آپنه خواب یک اختلال تنفسی شایع مرتبط با خواب است که تنفس شبانه را مختل می کند. افراد مبتلا به این بیماری اغلب به شدت خروپف می کنند و ممکن است با خفگی یا نفس نفس زدن از خواب بیدار شوند. دو نوع آپنه خواب وجود دارد. آپنه انسدادی خواب زمانی اتفاق می‌افتد که بافت‌های دهان و گلو شل می‌شوند و اغلب راه هوایی فوقانی را مسدود می‌کنند.

افراد مبتلا به آپنه خواب اغلب دچار خواب آلودگی و خستگی در طول روز و همچنین سردرد ( البته سردرد به عواملی زیادی بستگی دارد برای بررسی بیشتر انواع سردردهای رایج را مطالعه بفرمایید.)صبحگاهی و خشکی دهان می شوند.

سندرم پای بیقرار (RLS)

افراد مبتلا به سندرم پاهای بیقرار (RLS) احساس گزگز یا خزیدن را تجربه می کنند که باعث ایجاد میل مقاومت ناپذیری برای حرکت دادن پاهایشان می شود. احساسات و میل به حرکت هنگام نشستن یا دراز کشیدن بدتر می شود و خوابیدن را دشوار می کند. RLS با بارداری، بیماری پارکینسون، کمبود آهن و عوامل دیگر مرتبط است، اما علت اکثر موارد RLS ناشناخته است. 

پرخوابی (نارکولپسی)

نارکولپسی یک اختلال خواب است که باعث می‌شود افراد در طول روز، به هرچند که خواب کافی داشته باشند، احساس خستگی شدید می‌کنند. این می تواند منجر به میل سرکوب ناپذیر به خواب شود که به “حملات خواب” که معمولاً برای چند دقیقه طول می کشد به اوج خود می رسد. این حملات خواب و سایر علائم نارکولپسی ناشی از اختلال در توانایی مغز برای تنظیم چرخه خواب و بیداری است.

اختلالات ریتم شبانه روزی باعث مشکلاتی در چرخه خواب و بیداری افراد می‌شوند، به طوری که آنها نمی‌توانند در زمان مناسب خواب بروند و به موقع از خواب بیدار شوند.

پاراسومنیا

پاراسومنیا گروهی از رفتارهای خواب غیرعادی است که می تواند قبل از به خواب رفتن، در حین خواب یا در انتقال بین خواب و بیداری رخ دهد. پاراسومنیا در کودکان شایع است، اما بزرگسالان را نیز درگیر می کند. آنها شامل راه رفتن در خواب، شب ادراری، وحشت شبانه و موارد منحصر به فرد دیگری مانند سندرم انفجار سر هستند. 

پاراسومنیا در 20 درصد از کودکان رخ می دهد.

اختلال کار شیفتی

اختلال نوبت کاری در برخی از افراد ایجاد می شود که شغل آنها مستلزم این است که در اواخر شب یا صبح زود کار کنند. خوابیدن در طول روز و کار در شب می‌تواند باعث ناهماهنگی بین برنامه روزانه فرد و ریتم‌های شبانه‌روزی شود که بدن او را به سمت احساس هوشیاری یا خواب‌آلودگی در پاسخ به نور یا تاریکی هدایت می‌کند. افراد مبتلا به این عارضه اغلب در محل کار احساس خستگی مفرط می کنند و در طول دوره استراحت روزانه خود برای خواب کافی تلاش می کنند. 

افراد مبتلا به اختلال نوبت کاری در مقایسه با افرادی که در شیفت کاری روزانه کار می کنند، به طور متوسط ​​90 دقیقه کمتر می خوابند. 

اختلال بیداری غیر 24 ساعته خواب

برای بیشتر بزرگسالان، ریتم‌های شبانه‌روزی که چرخه خواب و بیداری را هدایت می‌کنند تقریباً هر 24 ساعت یکبار تنظیم مجدد می‌شوند. به همین دلیل است که بسیاری از افراد هر شب تقریباً در همان زمان شروع به خواب آلودگی می کنند. در مقابل، افراد مبتلا به اختلال بیداری غیر 24 ساعته، ریتم شبانه روزی دارند که یا کوتاهتر یا بیشتر از 24 ساعت است. افراد مبتلا هر روز یک تا دو ساعت زودتر یا دیرتر زمان خواب و بیداری خود را به تدریج تغییر می دهند. 

اختلال بیداری غیر 24 ساعته خواب عمدتاً بر افرادی که نابینا هستند و قادر به دیدن نور نیستند تأثیر می گذارد.

افراد مبتلا به این عارضه روزها یا هفته ها در طول روز و روزها یا هفته ها در شب می خوابند. 

به چند ساعت خواب نیاز داریم؟

برخی افراد در طول روز با احساس خستگی روبه‌رو می‌شوند به دلیل وجود اختلال خواب واقعی در آن‌ها. اما برای بسیاری دیگر، مشکل حقیقی این است که زمان کافی برای خواب را در اختیار ندارند. بسیار حائز اهمیت است که شب‌ها به اندازه کافی بخوابید. میزان خواب مورد نیاز شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله سن، سبک زندگی، سلامتی و اینکه آیا اخیراً خواب کافی داشته اید یا خیر.

یک بزرگسال سالم معمولاً به حدود 7 تا 9 ساعت خواب نیاز دارد. با این حال، سن، سلامتی و شرایط شخصی بر میزان خواب مورد نیاز ما تاثیر می گذارد، به علاوه برخی افراد به طور طبیعی بیش از دیگران می خوابند.

نوجوانان، کودکان و نوزادان به خواب بیشتری نیاز دارند، زیرا هنوز در حال رشد هستند، اما این نیز متفاوت است، زیرا نوزادی که بین 8 تا 16 ساعت می‌خوابد.

علائم اختلال خواب چیست؟

علائم اختلالات خواب به نوع خاصی از اختلال خواب اشاره می‌کنند. برخی از علائم ممکن است نشان دهنده وجود اختلال خواب باشند، مانند:

1. هر شب به طور منظم بیش از ۳۰ دقیقه زمان می‌برید تا به خواب بروید.
2. در طول شب به طور منظم چندین بار از خواب بیدار می‌شوید و مشکلی در دوباره خوابیدن دارید، یا صبح زود از خواب بیدار می‌شوید.
3. در طول روز اغلب احساس خواب آلودگی می‌کنید و چندین بار در طول روز خواب می‌برید، یا در زمان‌های نامناسبی در طول روز به خواب می‌روید.
4. شریک خواب شما به شما می‌گوید که وقتی خوابیده‌اید، با صدای بلند خروپف می‌کنید، خرخر می‌کنید، نفس نفس می‌زنید، صداهای خفگی ایجاد می‌کنید یا برای مدت کوتاهی نفس نمی‌کشید.
5. احساس خزش، سوزن‌سوزن شدن یا خزیدن در پاها یا بازوها را تجربه می‌کنید که با حرکت دادن یا ماساژ دادن به آنها، به‌خصوص در عصر و هنگام تلاش برای خوابیدن، تسکین می‌یابید.
6. شریک خواب متوجه می‌شود که پاها یا دست‌های شما در طول خواب تکان می‌خورند.
7. هنگام به خواب رفتن یا چرت زدن، تجربه تجربیات زنده و رویایی دارید.

علت اختلال خواب در زنان

زنان دو برابر مردان در به خواب رفتن یا ماندن در خواب با مشکل مواجه می شوند. زنان جوان‌تر خواب سالم‌تری با اختلالات کمتری دارند. برخی از زنان در طول دوران باروری خود مستعد مشکلات خواب هستند. اخیراً جامعه پزشکی بر اختلالات خواب زنان تمرکز کرده است .

تعدادی از عوامل ممکن است بر خواب زنان تاثیر بگذارد(10 علت شایع اختلال خواب در زنان.) :

1. تغییر سطح هورمون در طول چرخه قاعدگی می تواند خواب را مختل کند و باعث خواب آلودگی در طول روز شود. اثرات هورمونی می تواند مستقیم، با تغییر الگوی خواب، یا غیرمستقیم، با تأثیر بر خلق و خو و حالت عاطفی باشد. حدود 80 درصد از زنان علائم قبل از قاعدگی را گزارش می کنند.
2. کاهش سطح استروژن یائسگی ممکن است باعث گرگرفتگی شود که خواب را مختل می کند. حدود دو سوم زنان یائسه مشکلات خواب دارند. سطح پایین استروژن یائسگی با افزایش خطر خروپف و اختلال در تنفس در خواب مرتبط است.
3. در جامعه امروزی، بسیاری از زنان با نقش همسر، مادر، مراقب والدین و کارگر کنار می آیند. با زمان کمتری برای خود، اغلب خواب را کاهش می دهند. کم خوابی و استرس با بی خوابی طولانی مدت مرتبط است.
4. کار و سبک زندگی نیز می تواند به اختلالات اولیه خواب کمک کند. زنانی که به صورت چرخشی و شیفت شب کار میکنند، احتمالاً مشکلات خواب را تجربه می کنند. بی تحرکی و ورزش نکردن می تواند منجر به مشکل در به خواب رفتن شود. زنانی که برنامه‌های نامنظم یا الگوهای خواب آخر هفته‌شان تغییر کرده است، بیشتر در تنظیم مجدد ساعت بدن خود به حالت عادی دچار مشکل می‌شوند.
5. کافئین ، نیکوتین ، یا سایر داروهای محرک در نزدیکی زمان خواب ممکن است مانع به خواب رفتن زن شود. الکل ممکن است باعث تکه تکه شدن خواب و کابوس شود.
6. افسردگی و اضطراب در زنان بیشتر از مردان است و می تواند به اختلالات خواب کمک کند. در برخی از زنان، اینها با چرخه قاعدگی مرتبط است. اضطراب ممکن است خوابیدن را مختل کند و افسردگی ممکن است باعث بیدار شدن در صبح زود شود.
7. تنفس اختلال خواب در زنان یائسه شایع است. توقف های متعدد تنفس در طول خواب با آپنه خواب رخ می دهد. مشکل تنفسی ناشی از خواب را مختل می کند و ممکن است باعث خستگی در طول روز شود . آپنه خواب با فشار خون بالا و بیماری های قلبی عروقی مرتبط است.
8. خروپف اغلب نشان دهنده انسداد جزئی راه هوایی است . خروپف با فشار خون بالا و افزایش خطر آپنه خواب مرتبط است . خروپف در دوران بارداری به ویژه در سه ماهه آخر افزایش می یابد. این بیماری با فشار خون بالا ، پره اکلامپسی و وزن کم نوزاد هنگام تولد مرتبط است .زنان باردار در معرض خطر بالاتری برای اختلال تنفسی در خواب نیستند و برای زنان باردار که خروپف می‌کنند یا بسیار خسته هستند، مهم است که مورد ارزیابی قرار گیرند. آپنه خواب درمان نشده می تواند هم برای مادر و هم برای جنین او خطرناک باشد.
9. اختلالات خواب در زنان مسن بیشتر شایع است.
10. اضافه وزن یا چاقی خطر ابتلا به اختلال خواب را در زنان افزایش می دهد.

دکتر خوب برای اختلال خواب

برای تشخیص اختلالات خواب، پزشک مغز و عصاب شما از سابقه پزشکی، سوابق خواب و معاینه فیزیکی شما استفاده می‌کند.(بهترین دکتر مغز و عصاب در ایران ) همچنین، ممکن است یک مطالعه خواب (پلی‌سومنوگرام) صورت بگیرد که در آن داده‌های بدن شما در طول یک شب کامل از خواب نظارت و ثبت می‌شود.

این داده‌ها شامل تغییرات امواج مغزی، حرکات چشم، میزان تنفس، فشار خون، ضربان قلب و فعالیت الکتریکی قلب و سایر عضلات می‌شوند. همچنین، مطالعات دیگری نیز می‌توانند بررسی کنند که در طول چرت‌های روزانه چقدر سریع به خواب می‌روید یا آیا می‌توانید در طول روز بیدار و هوشیار بمانید.

دکتر شبنم رفیع زاده متخصص مغز و اعصاب و ستون فقرات – نورولوژی از بهترین پزشکان حال حاضر ایران هستند که میتواند به شما برای اختلال خواب بسیار کمک کند. برای گرفتن نوبت با شماره تلفن های ۴۴۲۲۰۹۳۶ –۰۹۳۳۱۱۴۴۷۲۳ تماس بگیرید.(فعالیت مطب در روزهای زوج- پاسخگویی به تلفن ساعت ۲ تا ۵ بعد از ظهر می باشد.) برای اطلاع از ادرس مطب ها و اطلاعات تکمیلی دیگر به سایت دکتر شبنم رفیع زاده مراجعه کنید.

درمان اختلالات خواب

برای درمان اختلالات خواب، نوع خاص اختلالی که دارید تعیین کننده است. (که در مقاله درمان اختلالات خواب مفصل در اینباره توضیح داده ایم.) درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. تغییرات در عادات خواب سالم و سایر تغییرات در سبک زندگی، مانند رعایت رژیم غذایی سالم و انجام ورزش منظم.
2. استفاده از روش‌های درمان شناختی-رفتاری یا تکنیک‌های آرام‌سازی برای کاهش اضطراب و بهبود خواب کافی.
3. استفاده از دستگاه CPAP (فشار مثبت مداوم راه‌هوایی) برای درمان آپنه خواب در صورت نیاز.
4. درمان با نور روشن در صبح به منظور تنظیم ریتم خواب و بیداری.
5. استفاده از داروها، از جمله قرص‌های خواب. معمولاً پزشکان توصیه می‌کنند درمان دارویی را به صورت موقت و محدود مدت استفاده کنید.
6. استفاده از محصولات طبیعی مانند ملاتونین. این محصولات ممکن است به برخی افراد کمک کنند، اما معمولاً برای مصرف کوتاه مدت توصیه می‌شوند. قبل از استفاده از هر محصول، بهتر است با پزشک یا متخصص خود مشورت کنید. دکتر شبنم رفیع نژاد، دکتر متخصص اختلالات خواب بی خوابی در تهران می باشد.

بهترین داروی اختلال خواب

پزشک شما ممکن است برخی از داروها و مکمل‌های زیر را توصیه کند:

برای درمان بی‌خوابی، ممکن است داروهایی مانند ملاتونین، زولپیدم، زالپلون، اسزوپیکلون، راملتون، ساوورکسانت، لامبورکسانت یا دوکسپین مورد توجه قرار بگیرند.

درمان سندرم پای بی‌قرار می‌تواند با استفاده از گاباپنتین، گاباپنتین اناکاربیل یا پره‌گابالین صورت بگیرد.

برای درمان نارکولپسی، استفاده از برخی از محرک‌ها یا داروهای تقویت‌کننده بیداری مانند مودافینیل، آرمودافینیل، پیتولیسانت و سوریا مفتول ممکن است توصیه شود.

قبل از استفاده از هر محصول، بهتر است با پزشک یا متخصص خود مشورت کنید. بهترین متخصص مغز و اعصاب با تجربه در تهران در سال 1402

چند نکته برای داشتن یک خواب خوب در شب چیست؟

• بهترین محیط خواب را با اطمینان و آرامش ایجاد کنید. از یک اتاق خواب راحت، خنک، ساکت و تاریک استفاده کنید.
• بهتر است در رفتن به رختخواب از فکرهای منفی خودداری کنید و به جای آن، با اندازه‌گیری مثبت فکر کنید. از تخت‌خواب خود برای هر فعالیت غیر از خواب و روابط صمیمی خودداری کنید. در اتاق خواب، تلویزیون تماشا نکنید، غذا نخورید، کار نکنید و از رایانه استفاده نکنید.
• قبل از خواب، سعی کنید ذهن خود را با یادداشت کردن چیزها یا تهیه فهرستی از کارهایی که باید انجام دهید، آزاد کنید. اگر شب‌ها در رختخواب زیاد نگران مسائل مختلف هستید و بیش از حد فکر می‌کنید، این کار مفید خواهد بود.
• برای ایجاد یک زمان خواب منظم و روال آرامش بخش، هر شب قبل از خواب، حمام آب گرم بگیرید، به موسیقی آرامش بخش گوش دهید یا مطالعه کنید. همچنین، می‌توانید از تمرینات آرامش بخش مانند مدیتیشن، بیوفیدبک یا هیپنوتیزم استفاده کنید. صبح‌ها در ساعت مشخصی از خواب بیدار شوید، حتی در روزهای تعطیل و تعطیلات.
• به جرات از چرت زدن پرهیز کنید. اگر به شدت خواب آلود هستید، می‌توانید چرت بزنید، اما به مدت کمتر از 30 دقیقه و حداکثر تا ساعت 3 بعد از ظهر.
• قبل از خواب، حداقل چهار ساعت از مصرف محرک‌هایی مثل قهوه، چای، نوشابه، کاکائو و شکلات ، الکل و تنباکو فاصله بگیرید.
• در صورت داشتن مشکل در خواب، به طور منظم ورزش کنید، اما حداکثر تا چهار ساعت قبل از خواب.

افسردگی و اختلال خواب

افسردگی و خواب ارتباط نزدیکی با هم دارند. اکثر افراد مبتلا به افسردگی مشکلات خواب را تجربه می کنند. در واقع، پزشکان ممکن است در عدم شکایت از خواب در تشخیص افسردگی تردید کنند 

 این بدان معناست که کم خوابی می تواند در ایجاد افسردگی نقش داشته باشد و ابتلا به افسردگی باعث می شود فرد با مشکلات خواب بیشتری مواجه شود. این رابطه پیچیده می‌تواند چالش‌برانگیز باشد که بدانید کدام یک، مشکلات خواب یا افسردگی اولین بار است.

مشکلات خواب که معمولاً با افسردگی مرتبط است شامل بی خوابی ، پرخوابی و آپنه انسدادی خواب است . آمار نشان می‌دهد که حدود 20٪ از افراد مبتلا به افسردگی با مشکل آپنه انسدادی خواب روبرو هستند، که در این بیماری، هنگام خواب، تنفس به‌طور مکرر و موقتاً متوقف می‌شود. همچنین، حدود 15٪ از افراد مبتلا به افسردگی با مشکل پرخوابی روبرو هستند، که در این حالت، خواب بیش از حد طولانی و عمیق است.

مشکلات خواب ممکن است بر عملکرد ناقل عصبی سروتونین تأثیر بگذارد که می تواند در ایجاد افسردگی نقش داشته باشد. اختلالات خواب می تواند بر سیستم استرس بدن تاثیر بگذارد و ریتم شبانه روزی را مختل کند و باعث افزایش آسیب پذیری در برابر افسردگی شود. برای اگاهی بیشتر از افسردگی و چگونگی ارتباط اش با خواب و اختلالات خواب به مقاله افسردگی و اختلال خواب و علائم آن مراجعه کنید.

اختلالات خواب روانشناسی

در طول خواب، فعالیت مغز نوساناتی را تجربه می‌کند که در مراحل مختلف چرخه خواب، یعنی NREM (حرکت غیر سریع چشم) و REM، تغییر می‌کند. در مرحله NREM، فعالیت مغز به طور کلی کاهش می‌یابد و به سمت آرامش پیش می‌رود، اما همچنان انفجارهای سریعی از انرژی وجود دارد. اما در مرحله REM، فعالیت مغز به سرعت افزایش می‌یابد و به همین دلیل، این مرحله با رویاپردازی شدیدتر همراه است. در این مرحله، مغز به طور گسترده فعالیت می‌کند و شما تجربه رویاهای زنده و واقعی‌تری می‌کنید.

هر مرحله نقشی در سلامت مغز ایفا می‌کند و به فعالیت در بخش‌های مختلف مغز اجازه می‌دهد تا بالا یا پایین برود و تفکر، یادگیری و حافظه بهتری را ممکن کند . خواب کافی، به ویژه خواب REM، پردازش اطلاعات عاطفی مغز را تسهیل می کند. خواب، زمانی است که مغز ما فرصتی برای ارزیابی و یادآوری افکار و خاطرات دارد و نبود خواب به ویژه برای تثبیت عواطف مثبت، مضر است. این می تواند بر خلق و خو و واکنش عاطفی تأثیر بگذارد و با اختلالات سلامت روان و شدت آنها، از جمله خطر افکار یا رفتارهای خودکشی مرتبط است. 

در نتیجه، دیدگاه سنتی، که معتقد بود مشکلات خواب یکی از علائم اختلالات سلامت روان است، به طور فزاینده ای زیر سوال می رود. در عوض، مشخص شده است که یک رابطه دوسویه بین خواب و سلامت روان وجود دارد که در آن مشکلات خواب ممکن است هم علت و هم پیامد مشکلات سلامت روان باشد.